Nie wszystkie kontrole przedsiębiorców na złagodzonych zasadach

Zmiany te są elementem szerszego pakietu przepisów, który znalazł się w projektowanej ustawie o zmianie niektórych ustaw w celu deregulacji prawa gospodarczego i administracyjnego oraz doskonalenia zasad opracowywania prawa gospodarczego. Projekt nowelizacji, o której mowa, został przygotowany przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii. W świetle jego uzasadnienia, stanowi on pierwszy krok w realizacji zapowiedzi rządu dotyczącej konieczności przeprowadzenia deregulacji w zakresie prawa gospodarczego i administracyjnego. Celem nowelizacji jest m.in. wprowadzenie uproszczeń odnoszących się do działalności gospodarczej na etapie jej rozpoczynania przez przedsiębiorcę oraz rozwoju jego przedsiębiorstwa w kolejnych latach. Zakłada ona w szczególności zmniejszenie liczby zbędnych i nadmiernych wymogów regulacyjnych, przyczyniając się do zmniejszenia kosztów ponoszonych przez przedsiębiorców.

Jednym z założeń nowelizacji jest skrócenie maksymalnego czasu trwania kontroli u nikroprzedsiębiorców. Przypomnijmy, że zgodnie z art.  7 ust. 1 ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, mikroprzedsiębiorcą jest przedsiębiorca, który w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych spełniał łącznie następujące warunki:

• zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz
• osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2.000.000 euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły tego limitu.

Natomiast w odniesieniu do pozostałych kategorii podmiotów prowadzących działalność gospodarczą ograniczenia te wynoszą odpowiednio: dla małych przedsiębiorców – 18 dni roboczych, średnich przedsiębiorców – 24 dni roboczych,  zaś pozostałych przedsiębiorców – 48 dni roboczych. Przy czym jak wyjaśniono w uzasadnieniu projektu nowelizacji, często w praktyce kontrole dotyczące mikroprzedsiębiorców w rzeczywistości trwają dłużej. Organy kontroli uznawały bowiem, że czas kontroli należy odnieść do kontroli w ścisłym rozumieniu tego pojęcia, a więc do tych dni, w których czynności organów kontroli były przeprowadzane u przedsiębiorcy (tj. w jego siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności). Ponadto trzeba pamiętać o tym, że ustawodawca przewidział różne wyjątki od wskazanych wcześniej zasad, dotyczących ograniczania czasu kontroli. Odnoszą się  one  m.in. do  kontroli celno-skarbowych, a także do czynności kontrolnych pod kątem weryfikacji zasadności zwrotu VAT.

Kolejną istotną z punktu widzenia przedsiębiorców zmianą ma być  wprowadzenie obowiązku doręczania im przed kontrolą wstępnej listy informacji i dokumentów będących  przedmiotem zainteresowania organu, który będzie ją przeprowadzał. Organ ten będzie musiał przekazać tę listę kontrolowanemu najpóźniej wraz z doręczeniem mu  zawiadomienia o zamiarze  wszczęcia kontroli.  Jak tłumaczą projektodawcy,  zaproponowana zmiana ma na celu ułatwienie przedsiębiorcy przygotowania się do kontroli. Dzięki temu powinna ona przebiegać szybciej i sprawniej, Ma to być korzystne zarówno  dla samego przedsiębiorcy, jak i kontrolującego.

Nowością będzie również obowiązek publikowania przez organy kontroli okresowego planu kontroli oraz okresowej analizy prawdopodobieństwa naruszenia prawa w ramach wykonywania działalności gospodarczej. Obligować je będzie do tego zmodyfikowany art. 47 Prawa przedsiębiorców. Przypomnijmy, że w obecnym brzmieniu przepis ten stanowi tylko o planowaniu i przeprowadzaniu kontroli po dokonaniu takiej analizy. Nie ma w nim mowy o  jej publikacji. Zakłada on jedynie udostępnianie przez organ kontroli w Biuletynie Informacji Publicznej (BIP) ogólnego schematu procedur kontroli, które wynikają z przepisów powszechnie obowiązującego prawa.

W ocenie projektodawców, nie daje to wystarczających informacji o praktyce działania organów kontroli. Argumentują oni, że dzięki wprowadzonej zmianie, przedsiębiorcy mają  uzyskać większą pewność, że organy kontroli prawidłowo realizują obowiązek związany z przygotowaniem okresowego planu kontroli, a także że analizy w tym zakresie są obiektywne i skrupulatne.

Istotną zmianą jest również uzależnienie liczby przeprowadzanych u przedsiębiorcy kontroli od zaliczenia go do jednej z trzech kategorii ryzyka. W przypadku niskiego ryzyka kontrola będzie przeprowadzana nie częściej niż raz na 5 lat, w przypadku średniego ryzyka – nie częściej niż raz na 3 lata, zaś w przypadku wysokiego ryzyka – nie częściej niż raz na 2 lata. Takie zasady ma wprowadzić nowy art. 55a Prawa przedsiębiorców.

Większość przepisów ustawy nowelizującej ma wejść w życie 1 stycznia 2025 r.

Źródło:

• projekt (z 5 kwietnia 2024 r.) ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu deregulacji prawa gospodarczego i administracyjnego oraz doskonalenia zasad opracowywania prawa gospodarczego.